Yüksek Lisans Tezi Kaç Sayfa Olmalı?
Bilimsel araştırmalar meydana getirilirken belirli ölçütler ortaya konur ve bunlara bilim insanlarının uymaları beklenir. Standart yüksek lisans tezi kaç sayfa olmalı? hususunda geçerli olmaktadır. Çünkü bazı kimseler 10 sayfa çalışma hazırlar, bir başkası ise 1.000 sayfa. Bu durumda arada neredeyse yüz katı iş yükü olacağından dolayı bir denge getirilmesi gerektiğine inanıyoruz. Her ne kadar bunları yazmaya gerek mi var diye düşünülüyor olsa bile, açıkçası biz standart her şeydir diyoruz. Günümüzde bizler böyle düşünüyor olsak bile enstitülerin çok büyük kısmı bizden farklı düşünüyor olacak ki yazılı olarak kesin kati kurallardan bahsetmek söz konusu değildir. Aksine pek çok üniversitede ve enstitüde hala kural yoktur ve tamamen danışman öğretim üyesi ile danışmanın anlaşmasına bağlıdır. Çok nadir görülüyor olsa bile bazı enstitülerde kelime sınırı ve sayfa sınırı konusunda açık ve net bilgi vardır ve öğrencilerin tez yazım aşamalarında buna bağlı kalmaları beklenir.
1. Tez Uzunluğunu Etkileyen Faktörler Nelerdir?
İkinci kısma geldiğimiz yüksek lisans tezi kaç sayfa olmalı başlıklı yayınımızda şimdi kısa kısa bazı sorulara yanıt vermeye çalışalım. Bunlardan ilki tez uzunluğunu etkileyen faktörler nelerdir? Olacak. Bu soruya kısaca her şey yanıtını verebilecek olsak bile bilimsel manada birkaç etken sıralayalım. Bunlar danışman, siz, konu başlığınız, araştırma yönteminiz ve yasal dayanaklar olarak sıralanabilir. İlk olarak bazı danışmanlar tez hazırlama aşamasında literatür bilgisinin fazla olmasını sever. Bazıları ise mümkün olan en kısa biçimde literatürün tamamlanmasını, ağırlığın ise araştırmanın yöntemine verilmesini talep eder. Diğer taraftan literatürde yeni bir konu ise zaten uzun literatür yazmanız olası değildir. O halde pek çok değişkenin tezlerin ya da dönem projelerinin kaç sayfa veya kelime uzunluğunda olacağını etkileme potansiyelinde olduğunu ifade edebiliriz.
2. Bölüm ve Disiplinlere Göre Tez Sayfa Sınırları
Bilimsel araştırma yaparken standardizasyon problemleri sıklıkla görülür. Bu durum bölüm ve disiplinlere göre tez sayfa sınırları noktasında da ortaya çıkar. Açıkçası yüksek lisans tezi kaç sayfa olmalı konusu bölüme göre değişmemeli diye düşünüyoruz. Çünkü hangi bilim dalının diğerinden önemsiz olduğunu ifade edebilirsiniz ki? Her biri çok değerlidir ve herhangi bir durumda üstünlük gibi açılardan değerlendirmek yakışıksız olacaktır. O halde herhangi bir disipline göre sayfa sayıları sınırlaması uygulamada pratik değildir ve zaten bu şekilde sınırlama 2023 yılında bulunduğumuz şu dönemlerde henüz uygulanmamaktadır.
3. Tez Uzunluğunu Belirlemede İpuçları ve Yönergeler
Akademik çalıştayların bir sınırı olması noktasında hem fikir olduğumuzu yukarıda paylaşmıştık. Bu konuyla ilgili tez uzunluğunu belirlemede ipuçları ve yönergeler bulunmaktadır. Genellikle sayfa olarak değil; belirli kelime sınırı özelinde bu gibi uygulamalar bulunur. Yüksek lisans tezi kaç sayfa olmalı konusuyla ilgili olarak birkaç üniversite haricinde herhangi bir ön koşul bulunmaz. Alt ya da üst bant açısından sınırlama söz konusu değildir. Kaldı ki üniversitelere ve enstitülere göre tez uzunluğunu belirlemede ipuçları ve yönergeler noktasını biz zaten doğru bulmuyoruz. Düşünün ki aynı enstitüde eğitim görenler dışında eğitim gören ancak aynı üniversiteye bağlı olan kimselerin yazım kılavuzları farklıdır. Bize göre ülke genelinde tek bir kılavuz olmalı ve tüm ülkede aynı kurallarla tez ya da diğer bilimsel araştırmalar yayınlanmalıdır. Böylelikle hem uygulamada karşılaşılan eksiklikler giderilir hem de insanların belirli standartları yakalaması kolay olur. Söz gelimi standart olmadığı için tez yazım işlemlerini tamamlamış arkadaşınızdan bile yardım almanız pek mümkün olmuyor. Çünkü herkesin kılavuzu farklı ve sizin sisteminiz ona yabancı geliyor olabilir. Kısacası şu an için yapmanız gereken enstitü proje/tez yazım kılavuzunu incelemek ve buna göre dizgi düzenini sağlamak olmalıdır.
4. Tez Sayfa Sayısını Etkileyen Yazım Stilleri ve Formatlar
Bilimsel araştırmalar hakkında çok fazla standart dünya üzerinde kabul edilmiştir. Önceki kısımlarda enstitüler arasındaki farklılıklardan bahsetmiştik, burada ise dünya üzerinde çok fazla uygulanan sistemden bahsetmek gerekiyor. Bu durum ise tez sayfa sayısını etkileyen yazım stilleri ve formatlar konusunu doğrudan etkiler. Şöyle ki formatla alakalı düzenlerin bazılarında paragraf araları, satır aralıkları, yazı fontu ve başlıkların öncesi-sonrası boşluklar tüm düzeni etkiler. Şöyle ki bu tür farklılıklar tez hazırlama yaparken iş yükünü 2 katına çıkarabileceği gibi, başkası için de yarıya düşürebilir. Kısacası bahsedilen etki düşündüğünüzden çok daha fazla olabilir. O halde tez yazmaya başlamadan önce bağlı bulunduğunuz fakülte ya da enstitünün yazım kılavuzunu dikkatlice inceleyiniz. Planlamanızı yapınız ve iş yükünü azaltmak için doğru tez yazım kurallarını ortaya koyunuz. Neden daha uzun ve fazla yazı meydana getiresiniz ki?
5. Literatür Taraması ve Tez Uzunluğu Arasındaki İlişki
Son kısımlara yaklaşırken literatür taraması ve tez uzunluğu arasındaki ilişki değerlendirilecektir. Kısaca ifade etmek gerekirse literatür kısmının yazılacak olan miktara ve dolayısıyla da toplam miktara doğrudan etkisi vardır. Şöyle ki bildiğiniz üzere bilimsel çalışmalarda yöntem ve literatür kısımları ana bölümlerdir. Genellikle bunlar yarı yarıya planlanır ve tezin düzeni buna göre belirlenir. O halde literatür miktarı meydana getirilecek olan bilimsel araştırmanın toplamına ortalama yüzde 50 civarında etki ediyor desek doğru bir yaklaşım olacaktır. Yapılacak olan yüksek lisans tezi kaç sayfa olmalı araştırmasında bu dengeyi sağlamak son derece önemlidir. Ayrıca şu notu eklemek gerekiyor ki; 10 sayfa literatür 50 sayfa yöntem olmaz. Araştırma ve literatürün dengeli dağılması en azından yaklaşık bile olsa sağlanmalıdır. Aksi durumda gerek görsel gerekse de bilimsel açıdan estetik olmama durumu söz konusu olacaktır. Bu husus tez yazarken pek tercih edilmez.
6. Yüksek Lisans Tezi İçin Optimal Sayfa Sayısını Belirleme Stratejileri
Toparlayacak olursak yüksek lisans tezi kaç sayfa olmalı sorusunun aslında doğru bir yanıtı yoktur. Hala üzerinde tartışılan bir konu olsa bile genel manada ülkemiz Türkiye genelinde standartların sağlandığını ifade etmek güçtür. O halde öğrenciler ya da bilim insanlarının ne yapmaları gerekir? Kendi adımıza yüksek lisans tezi için optimal sayfa sayısını belirleme stratejileri oluşturmaya çalışsak bile bugüne dek başarılı olduğumuzu ifade etmek güçtür. Aslında burada başarı diye bir şey yoktur çünkü danışman öğretim üyesinin ağzından çıkan her şey kuraldır. Bu durumda sizin sisteminizin önemi olmayacak ve danışman bunu istemiyorum dediği anda konu kapanacaktır. Anlatılanlardan hareketle sizin danışman hocanızı iyi tanımanız gerekiyor. Kendisini ikna edemeyeceğiniz hiçbir konuda ortaya standartlar konulması mümkün görünmemektedir. Anlatılanlar ancak danışmanın ikna edilmesi koşulu ile geçerli olabilir. Bu durumda yapılması gereken sizlerin sıkı bir iletişimle danışmandan geri bildirimler almanız olacaktır. Baktınız ki tez hazırlama aşamasında size sürekli daha fazla yazmanızı söylüyor, biraz zorlandığınızı ifade edebilirsiniz. Çünkü daha uzun yazamam gibi bir şey deme lüksünüz yoktur. Sonuç olarak belirli stratejiler ortaya koymak mümkün olsa dahi bunların her daim uygulanabilirliği söz konusu değildir. Bizim geçmiş tecrübelerimize göre yüksek lisans tezler için optimal denge 70 – 90 sayfa aralığıdır. Bundan kısa olması veya çok uzun olması çok tercih edilmiyor olsa dahi zaman zaman bu gibi çalışmalarla karşılaşılmaktadır. Bize göre uzunluk değil, nitelik önemlidir.