Yüksek Lisans Tezi Kaynakçada Nasıl Gösterilir?
Bilimsel araştırmalarda kaynakça gösterilmesi her şeyin önünde gelir. Yani referans olmaz ise meydana getirilen iş ancak deneme olacaktır. Peki yüksek lisans tezi kaynakçada nasıl gösterilir? Pek çoğunuzun bildiği üzere kaynak gösterilmesi için çeşitli gruplar söz konusudur. Bunlar süreli yayınlar (makaleler), bildiriler, kitaplar, internet kaynakları ve tezler gibi pek çok kategoriye ayrılır. Böylelikle söz konusu alıntı yapılan kaynak hangi gruba dahil ise ona göre referansı eklenir. Konumuz tezler olunca olması gereken bilgiler yazar, konu başlığı, yayım yılı, enstitü, şehir, hangi seviye tez olduğu vs. gibi noktalardır. Bunların genelde sistemleri pek çok referansta aynıdır. Bazen kaynaklarla alakalı olarak yer değişikliği olsa dahi genel bilgiler bunlardır ki amaç söz konusu kaynağı en kolay şekilde bulacak bilgilerin ortaya konulmasıdır. Meydana getirilen çalışma tez ya da makale olabilir. Bunu her nerede yayınlayacaksanız ilgili yazım kuralını incelemeniz önerilir. İnceleme yapıldıktan sonra meydana getirilen dokümana göre yazar adı, soyadı, yılı ve konu başlığı gibi bilgiler sırasıyla yazılır. Sıralamaya dikkat etmeniz gerektiğini unutmayınız.
1. Kaynakçanın Temel Unsurları Nelerdir?
Akademik çalışmalarda referans göstermenin temel amacı ilgili kaynağı kolayca bulmak olacaktır. Ortalama bir insan kolayca bulmalı ki şeffaflık mümkün olsun. İşte bu husus kaynakçanın temellerinden bir tanesidir. Diğer taraftan kaynakçanın temel unsurları nelerdir? denildiğinde yazar, yıl, konu başlığı, yayın bilgileri gibi temel bilgiler yine aynı şekilde unsurları meydana getirir. Böylelikle yayının kategorisi her ne ise bulmak kolay olacaktır. Bu bilgiler ana kategori olarak hemen hemen her yayında bulunur. Ancak bazı yayın kaynaklarının kendi içlerinde farklı dengeleri vardır. Mesela bunlardan birisi süreli yayınlar yani akademik makalelerdir. Burada cilt no, sıra no, sayı numarası gibi bazı ayırt edici numaralar vardır. Ayrıca bazı dergiler ilk yayınlandığından sonra devam eden sayı numarasında sayfa numarası verir. Örneğin 5.000 sayfa görürseniz şaşırmayın. Çünkü söz konusu dergide sayfa numarası yıllar yılı devam eder. Bazıları ise cilt ve sayı açısından hepsinde sayfa no olarak başa döner. Kısacası dergilerin kendi içlerinde farklı kuralları olabilir. Bunun için yayın yapmayı planladığınız süreli yayın editörü ile görüşebilir veya kuralları öğrenebilirsiniz.
2. Yüksek Lisans Tezinde Kaynakça Oluşturmanın Önemi
İncelemekte olduğumuz konu yüksek lisans tezi kaynakçada nasıl gösterilir? Olmasına rağmen farklı başlıklara kolay kolay değineceğiz. Özellikle yüksek lisans tezinde kaynakça oluşturmanın önemi gibi konular her bir öğrenci için mühimdir. Eğer kaynakça olmaz ise bu çalışmanın bilimsel araştırma olması söz konusu değildir. Bu sebepledir ki kaynakça oluşturmak ve metin içi atıf yapmak olmazsa olmazdır diyebiliriz. Aksi durumda sizin yazdığınız bir işe yaramaz, saygınlığı olmaz ve akademik içerik olarak kabul edilemez. Bazı örneklerde gördüğümüz üzere yüksek lisans çalışmalarında dahi insanlar buna dikkat etmiyor ve kaynak göstermiyor. Oysa bu işlem yapılmadığında ortada yüksek lisans dönem projesi ya da tezinden bahsetmek mümkün olmayacaktır. Kısaca toparlamak gerekirse kaynak göstermek olmazsa olmazdır ve en basit birkaç sayfalık ödev bile olsa mutlaka dikkate alınmalıdır.
3. Kitaplar, Makaleler ve Diğer Kaynak Türlerinin Doğru Referanslanması
Sadece tezler değil; kitaplar, makaleler ve diğer kaynak türlerinin doğru referanslanması son derece mühimdir. Çünkü şeffaflık sağlanmaz ise etik ilkeler dikkate alınmamış olacaktır. Kısacası bilimsel yayınlarda doğru biçimde tüm referansların gösterilmesi zorunluluktur. Nasıl tezler kaynak gösteriliyor ise kitaplar, makaleler gibi kaynakların kendi içlerinde sistemleri vardır. Yazım aşamasında bunları titiz biçimde uygulamak gerekiyor.
4. Kaynakça Formatları: APA, MLA, Chicago ve Harvard Stilleri
Çok farklı kaynak tipleri vardır. Günümüzde bile onlarca yöntemden bahsetmek mümkündür. Yine de kaynakça formatları: APA, MLA, Chicago ve Harvard stilleri konusunda birkaç cümle kurulmalıdır. Örneğin APA formatı (Soyadı, Yıl: SayfaNo) şeklinde ifade edilir. Chicago’da ise (Soyadı Yıl) şeklinde ifade edilir. MLA’da ise soyadı ve sayfa numarası biçiminde ifade edilir. Harvard ise yazar(lar) soyadından sonra parantez açılır ve yayım yılı ile sayfa aralığı ifade edilir). Bunları ezberlemenize gerek yok, Word programından otomatik olarak oluşturabilirsiniz. Hatta otomatik oluşturmak isterseniz her bir kaynağı alıntı ekle kısmından ekleyiniz. Gerekli türü seçip bilgileri ilgili kısımlara yazınız. Böylelikle hem metin içine kaynak ekler hem de otomatik kaynakça oluşturur. Siz de önce cilt no mu yoksa sayı mı gibi bilgileri ezberlemek zorunda kalmazsınız.
5. Birden Fazla Yazarın Olduğu Kaynaklar Nasıl Gösterilir?
Son kısımlara doğru ilerlerken yüksek lisans tezi kaynakçada nasıl gösterilir diye merak edenler için bildiklerimizi ortaya koymaya çalıştık. Peki birden fazla yazarın olduğu kaynaklar nasıl gösterilir? Eğer metin içini kastediyorsanız bazılarında ve, bazılarında ise & işareti vardır. 3 yazar var ise kaynak aşamasında virgül (,) kullanılabilir. Kaynakçada da benzer şekilde kullanım mevcuttur. Yalnız ilgili yazım kılavuzunu incelemek en doğrusu olur. Bazı durumlarda APA formatı dahi farklı kaynaklarda çok farklı şekilde görülmektedir. Özellikle ülkemizde herkesin dilinde APA formatı kullan, APA 7 kullanıyoruz en yenisi bu gibi ifadeler tabiri caiz ise dillerden düşmez. Oysa bunu isteyen enstitüye baktığınızda kaynakçaları birbirinden çok farklıdır. Hal böyle olunca da öğrencilerin kafası karışıyor. Oysa APA zaten bununla alakalı kılavuz yayınlıyor ve dünyanın her yerinde aynıdır. Karmaşayı önlemek için enstitü yazım kılavuzuna bakmanız yararlı olur.
6. Çevrimiçi Kaynaklardan Alıntı Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler
İnternet kaynakları günümüzde üzerinde en çok tartışılan konular arasındadır. Çünkü gösterim şekli genelde eksik ifade edilir. Bazen çevrimiçi kaynaklardan alıntı yaparken dikkat edilmesi gerekenler danışmandan danışmana göre bile değişir. Kılavuzda yazanın aksi yönde talepler söz konusu olabilir. Tüm bunların neticesinde ortada standart söz konusu olmaz ve öğrencilerin kafası karışır. Kısacası danışmanın etkisi vardır ancak ana kalıp olarak genelde yazım kılavuzu referans alınır. Ayrıca bazen URL diye tez kaynağı gösterilebilirken bazı durumlarda ise direkt olarak link istenir ve bu linkin çalışması da beklenir. Başka bir akademik çalışmada ise sadece internet adresi ve erişim verilir. Kaynakça kısmında ise tam manası ile URL talep edilebilir. Kısacası standart olarak kullanımdan çok bahsetmek mümkün değildir.
7. Tez İçinde Atıfta Bulunma ve Kaynakça Arasındaki Fark Nedir?
Toparlayacak olursak yüksek lisans tezi kaynakçada nasıl gösterilir diye sorulduğunda bu yayının nerede kullanılacağı direkt olarak belirleyici olacaktır. Buraya kadar her şey tamam, tez içinde atıfta bulunma ve kaynakça arasındaki fark nedir? Diye soranlara ne demeli. Şöyle ifade edelim metin içi kaynağın özet bilgisidir. Oysa kaynakça ise tam manası ile künyesidir. Kaynaklarla alakalı kullanım alanı yerine göre değişkenlik gösterir. Bunun için kılavuza bakınız. Aksi durumda ortalama fikir verilse dahi zaten arada küçük detaylar olduğundan dolayı farklıklar olabilir. Kaldı ki yüksek lisans düzeyi programda eğitim görenler dahi rast gele kaynakça yazsa emin olunuz çok kötü diyemeyiz. Tahmin edeceğiniz üzere ortalama bilgiler her yerde aynıdır. Odaklanması gereken ve dikkat edilmesi gereken sıralamanın nasıl olacağıdır. Detaylarla alakalı bilgi almak ve başvuru yapmak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
